ZARARLI ALIŞANLIKLAR
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre dünyadaki bir milyar yüz milyon insan sigara içiyor.
DİKKAT! Sigara içmeyi bir kez deneyen her dört kişiden üçü sigara tiryakisi oluyor.
Günde 5 adet sigara içen bir kişi, Çernobil kazasının yüz kilometre çevresinde bulanan biri kadar radyasyon alır.
Dünya Sağlık örgütüne göre ; tütün tüketimine bağlı hastalıklar 2020 yılındadünyanın en çok ölüme yol açan hastalıkları olacak. Bu hastalıklardan ölen insan insan sayısının tüberküloz, trafik kazaları, cinayet ve intihardan ölenlerden daha fazla olacağı tahmin ediliyor.
SİGARA VE ALKOLÜN İNSAN VE TOLUM SAĞLIĞINA ETKİSİ
Alkol ve sigara kullanmayı alışkanlık haline getiren insanların önce sağlıkları bozulur. Aileleriyle ve içinde yaşadıkları toplumla ilişkilerinde sorunlar görülmeye başlar. İş gücü düşer. Kazancından olur. Toplumda olumsuz örnek olarak gösterilir.Alkol ve sigara tutkunu insanlar, sağlık sorunları ortaya çıkınca bırakmak isteyebilirler.Ancak başarmak mümkün olmaz.
ALKOLÜN ZARARLARI
1. Merkezi sinir sistemimizi dolayısıyla beynimizdeki kontrol merkezlerini olumsuz etkiler kendimizi kontrol yeteneğimizi kaybederiz.
2.Aşırı alkol vücutta uyuşukluğa neden olur. Kaslar arasında uyumda sorun ortaya çıkar. Konuşma bozuklukları bunun sonucudur.
3. Alkolün zehirleyici etkisi vardır. Alkol hamile bayanlarda anne karnındaki bebeğe ve anne sütü emen bebeğe geçerek bebeğin gelişimini olumsuz yönde etkiler.
4.Alkol vücuttaki tepkileri azaltır. Refleksi yavaşlatır.Denge bozukluğu ortaya çıkar.
5.Midedeki asit salgısını arttırarak mide yapısına zarar verir.
6.Alkol karaciğeri olumsuz etkiler daha sonra iş yapamaz hale getirir.
7.Alkol alan şahıs çalıştığı işte görevini yapamaz hale gelir. İşini kaybeder.
8. Ailenin ihtiyaçları için ayrılan parayı alkole harcamaya başlar.
9. Çevreye zarar verir. Çevresinden uzaklaşır.
SİGARANIN ZARARLARI
1. Sigara içen kişinin ve çevresindekilerin yaşam süresini kısaltır.
2. Sigara dumanında kanserojen maddeler bulunduğundan sigara içen kişinin ve dumanından etkilenen kişilerin kansere yakalanma risk çok yüksektir.
3.Ev yangınlarının pek çoğunun sigaradan çıktığı tespit edilmiştir.
4. Sigarada bulunan nikotin tansiyonu yükseltir. Kanın pıhtılaşmasını artırır. Kalp daha hızlı çalışır ve oksijen ihtiyacı artar. Kalp ve solunum yolu hastalıklarına yol açar.
5.Sigara insanın iş verimini azaltmaktadır.
6.Sigar dudak, gırtlak ve akciğer kanserine neden olur.
Yaşanan her yerde oluşan çöp gibi çalışan her sistemin de bir atığı yani çöpü oluşur. Sistemin devamlılığını sağlana bilmesi için vücutta oluşan bu artıkların atılması gerekir. Bu olaya boşaltım denir.
BOŞALTIMIN YAPISI
Yediğimiz proteinli besinler sindirime uğradıktan sonra açığa atık ürün olarak amonyak çıkar. Bu madde vücudumuz için zehirdir. Amonyak karaciğerde daha az zehirli olan üre ve ürik aside dönüştürülür.Bunlar atılmak üzere kana karışır.Vücudumuzda boşaltımı sağlayan yapılar vardır. Bunlar; böbrek, idrar borusu ve idrar kesesidir.
BOŞALTIMDA GÖREVLİ YARDIMCI ORGANLAR
Vücudumuzdaki asıl boşaltım organlarımız sağlar. Ancak başka organlarımız da artık maddelerin atılmasını sağlayarak boşaltım organlarına yardımcı olur. Bunlar deri, akciğerler ve karaciğerdir.
Zevkle yediğimiz besinler vücudumuz tarafından doğrudan kullanılabilecek durumda değildir. Ancak çeşitli aşamalardan geçtikten sonra kullanılmak üzere vücudumuzun her noktasına iletilir.Bu iletimin gerçekleşmesini kan sağlar. Kan, yaşamın devamı için gerekli olan hayati sıvıdır.
Sindirim, besinlerin kana geçebilecek kadar küçük parçalara ayrılmasıdır. Sindirim sırasında besinlerin küçücük parçalara dönüşmesini sağlayan bazı özel salgılar vücudumuz tarafından salgılanır. Besinler ancak bu şekilde gözle görülemeyecek kadar küçük yapılara kadar taşınabilir.
SİNDİRİMDE GÖREVLİ YAPI VE ORGANLAR
Yediğimiz besinler kana geçmeden önce sindirime uğrar. Sindirim vücudumuzda aşamalı olarak gerçekleşir.
AĞIZ, DİL, DİŞLER VE YUTAK
Ağız: Tükürük bezleri, dişler ve dil burada yer alır.
Dişler: Yiyeceği keser ve çiğner.
Dil: Ağza alınan yiyecekleri dişlere yönlendirir.
Tükürük bezleri: Tükürük salgılar.
Yutak:Ağızdan gelen lokma yemek borusuna yönlendirir.
YEMEK BORUSU VE MİDE
Yemek borusu: Ağızda biraz parçalanmış ve yutağa yönlendirilen lokma mideye aktarılır.
Mide: yiyecekler küçük parçalara ayrılır, salgılarla sindirime hazır hale getirilir.
BAĞIRSAKLAR
İNCE BAĞIRSAKLAR: Sindirilen besinler ince bağırsak tarafından emilir.
KALIN BAĞIRSAKLAR: İşe yaramayan besinler kalın bağırsak tarafından dışarı atılır.
Gün boyu durmadan koşar oynarız, hareket ederiz. Bisiklete binerken , hareket ederken, düşünürken, çalışırken enerji harcarız. Vücudumuz bu enerjiyi besinlerden karşılar.
Enerji, canlı organizmalardan besinlerin parçalanması sırasında oluşan iş görme kapasitesidir. Vücudumuzun etkinliklerini sürdürebilmesi için gerekli gerekli enerjiyi sağladıkları gıdalara besin denir.
İÇERİKLERİNE GÖRE BESİNLER
Besinler içeriklerine göre; protein, yağ, karbonhidrat, vitamin olarak 4 grupta incelenir. Vücudumuzun ihtiyacı olan su ve mineraller ayrı bir grup olarak değerlendirilir. Su ve mineraller bütün besinlerde bulunur. Yediğimiz besinlerin vücudumuz tarafından kullanımı farklıdır. Bazıları enerji, bazıları onarım için bazıları ise düzenleyici olarak kullanılır.
PROTEİNLER
Tüm hayvansal ürünler ve baklagiller proteince zengin yiyeceklerdir.
Et, süt, yumurta, bakla, fasulye, nohut çokça protein içerir.
Proteinlerin vücuttaki görevi yapım onarımıdır.
YAĞLAR
Yağlar ikiye ayrılır.
Hayvansal ve bitkisel yağlar.
Örnek : tereyağı, kuyruk yağı, iç yağlar hayvansal yağlardandır.
Zeytinyağı, ayçiçek yağı, fındık yağı gibi yağlar bitkisel yağlardır.
KARBONHİDRATLAR
Şekerli ürünlerde ve hamur işlerinde karbonhidrat bulunur.
Örnek: ekmek, çikolata, börek, simit, tatlı çeşitleri karbonhidrat içerir. Karbonhidratlar vücuda enerji sağlar.
VİTAMİNLER
A, B, C, D, E, K vitaminleri vücut için sürekli alınması gereken vitamin çeşitleridir. Vitaminler genel olarak sebze ve meyvelerde bulunur. Vitaminlerin vücutta görevi düzenlemedir.
VİTAMİN ÇEŞİTLERİ
Merhaba!
Ben A vitaminiyim.
Benim bulunduğum besinlerden her gün belirli miktarda yemelisiniz ve içmelisiniz.
Vücudunuzda benim eksikliğimde gözde gece körlüğü gibi önemli eksiklikler ortaya çıkar. Deride pullanma ve kuruma görülür. Ben büyüme, kemik ve diş gelişiminde çok önemliyimdir.
Yumurta, süt, karaciğer, böbrek, buğday, mantar, baklagiller, taze fasulye, domates, kereviz, havuç, fıstık ve cevizde bulunurum.
Merhaba!
Ben B vitaminiyim.
Tahıl, tahıl ürünleri, yumurta, süt ve süt ürünleri (peynir, yoğurt vb.), kırmızı et ve sebzelerin çoğunda bulunurum. Benim bulunduğum besinlerden belirli miktarda yemelisiniz ve içmelisiniz.
Merhaba!
Biz C vitaminleriyiz.
Bizim eksikliğimizde kas zayıflığı, romatizma, dolaşım sistemi rahatsızlıkları ve diş çürümeleri görülebilir.
Turunçgiller(portakal, limon, mandalina vb.), domates, çilek, maydanoz, lahana, patates, kuşburnu, böğürtlen ve koyu yeşil yapraklı sebzelerde bol miktarda bulunuruz. Bizim bulunduğumuz besinleri de bolca tüketmelisiniz.
Merhaba!
Ben D vitaminiyim.
Özellikle çocuklar büyümek için benim bulunduğum yiyecekleri bolca yemeli ve içmelidir. Büyümenizi sağlayabilmek için güneş ışığına gereksinim duyarım.
Süt, yumurta, balık, balık yağı, tereyağı, sebzeler, karaciğer ve peynirde bol miktarda bulunurum.
Vücudunuzda benden yeterli miktarda yoksa raşitizm hastalığı, büyüme bozukluğu, diş çürümeleri ve diş eti hastalıkları ve ilerleyen yaşlarda kemiklerde şekil bozuklukları olabilir.
Merhaba!
Ben E vitaminiyim.
Benim bulunduğum besinleri de yemeyi unutmamalısınız.
Tahıl, tahıl ürünleri, yumurta, süt ve süt ürünleri, kırmızı et ve sebzelerin çoğunda bulunurum.
Merhaba!
Ben K vitaminiyim.
Ben de vücudunuz için gerekliyim. Kırmızı et, yeşil sebzeler, domates, karaciğer, mısır, muz, şeftali, çilek ve pirinçte bulunurum.
Benim eksikliğimde vücudunuzun bağışıklık sistemi zayıf düşer ve hastalıklara daha kolay yakalanırsınız. Kesikleriniz ve yaralarınız daha geç iyileşir. Vücudunuz daha erken yaşlanabilir.
ENERJİ VERİCİLER
Karbonhidratlar, yağlar ve proteinler bu grupta yer alır. Vücudumuz enerji üretmek için enönce karbonhidratları (ekmek,Makarna) kullanır.Sonra yağları(zeytinyağı, tereyağı ) en son olarak da proteinleri(et, süt,bakla) enerji kaynağı olarak değerlendirir.
YAPICI VE ONARICILAR
Proteinler, su ve madensel tuzlar bu grupta yer alır. Yapıcı ve onarıcı maddelerin en önemlisi proteinlerdir. Vücudumuzda meydana gelen büyüme, gelişme, kırık ve yaraların iyileşmesi proteinler sayesinde gerçekleşir.
DÜZENLEYİCİLER
Proteinler, su ve madensel tuzlar bu grupta yer alır. Yapıcı ve onarıcı maddelerin en önemlisi proteinlerdir. Vücudumuzda meydana gelen büyüme, gelişme, kırık ve yaraların iyileşmesi proteinler sayesinde gerçekleşir.
DENGELİ BESLENME
Dengeli beslenme, vücudumuzun ihtiyaç duyduğu her türlü besinden yeterince almaktır. Sağlığımızı korumak, düzeltmek amacı ile uygulanan beslenme düzenine diyet denir.
DENGELİ BESLENME KURALLARI
1.Birey yaşına göre beslenmelidir. Çocuklar büyüklere göre daha çok enerji tüketirler.
2. Birey işine uygun beslenmelidir.Bir futbolcu ile masa başında çalışan farklı enerji tüketir.
3. Birey sağlık durumuna uygun beslemelidir.
4.Birey her besinden yeteri kadar almalıdır.
BESİNLERİN TAZELİĞİ VE KORUNMASI
Besinler bizim olduğu kadar bir çok canlının da besin kaynağıdır. Mikrop dediğimiz; havada suda toprakta bolca bulunan bu canlılar besinlerimize çeşitli yollarla kolayca bulaşır. Bekletilenyiyecekler üzerinde bulunan mikroplar,kendilerine uygun ortam bulduğunda hızla çoğalır ve besinlerin bozulmasına neden olurlar. Bu besinleri yediğimizde hastalanırız.
Besinlerin saklanması sırasında çeşitli önlemler alınarak mikropların gelişmesi engellenebilir. Ortamın sıcaklığını ayarlama, dondurma, pastörize etme, kurutma, tuzlama, konserve yapma besinleri saklama yöntemlerinden bazılarıdır.
